آچیق سؤز Açıq Söz

گرگ در فرهنگ عمومی ترك ها و آذربایجان

گرگ از دیرباز در فرهنگ ترك و آذربایجان نماد تسلیم ناپذیری، قدرت و نامیرایی بوده است. ضرب المثل های (آتالار سوزو) زیر نمود بارز حضور گرگ به عنوان نماد و توتم در فرهنگ ترك بوده است.

محمد بقایی ماكان، نویسنده و پژوهشگر!! در مصاحبه با سایت ایسنا همه ایرانیان را فارس خواند و حتی موجودات غیر زنده ایران را هم دارای روح فارسی دانست!

قسمت هایی از این مصاحبه را باهم می خوانیم:

این نویسنده و پژوهشگر در گفت‌و‌گو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره بحث آموزش زبان‌های بومی كه اخیرا از سوی دولت مطرح شده است، گفت: موضوع زبان مادری كه چندی است در كشور بدون مطالعات قبلی ناگهان مطرح شده، به هیچ‌رو هدف روشمندی ندارد؛ به این معنا كه پیدا نیست مقصود از زبان مادری در سرزمینی مانند ایران كه نزدیك به 70 زبان در آن وجود دارد، چیست؛ زیرا هر انسان مادری دارد و هر مادر زبانی. بنابراین می‌توان مدعی بود كه براساس زبان‌شناسی نوین كه برنارد شاو در داستان معروف «بانوی زیبای من» آن را به‌خوبی مطرح كرده، به عدد مادران روی زمین، زبان مادری وجود دارد. این معیار در مورد سرزمین پهناوری مانند ایران هم به طور طبیعی مصداق دارد.

این پژوهشگر همچنین ابراز عقیده كرد: تكلیف زبان را مردم عادی نباید تعیین كنند؛ زبان‌شناسان و اهل علم و ادب باید در این مورد تعیین تكلیف كنند. كسانی مانند نظامی، شهریار، ساعدی و شاملو هم ترك‌زبان بودند، اما آثارشان را به فارسی پدید آوردند. تكلیف زبان را چنین افرادی معلوم می‌كنند. امروز همه اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بزرگان ادبیات فارسی ما با این كار مخالف‌اند. در گذشته هم وقتی كسانی مانند تقی‌زاده، كسروی و رعدی آذرخشی با این موضوع مخالفت می‌كردند، تا ته مطلب را خوانده بودند و می‌دانستند سرانجام كار به كجا خواهد كشید، اما آقایان یا از این قضایا بی‌خبرند، یا زبان فارسی برای‌شان همان است كه رسانه به اصطلاح ملی ما آن را شایسته دوزخ می‌داند. اتفاقا همه كسانی كه در فرهنگستان علیه آموزش زبان‌های بومی صحبت كرده‌اند، از مشاهیر آذربایجانی هستند.

بقایی ماكان سپس در پاسخ به این پرسش كه چه اشكالی دارد زبان‌های محلی هم در كنار زبان فارسی تدریس شوند، گفت: هیچ اشكالی ندارد، اما این مشابه این حكایت است كه می‌گویند كسی به مكتب رفت و هر چه ملا به او گفت بگو الف، گفت نمی‌گویم؛ چون اگر «الف» را بگویم، باید تا «ی» بروم. داستان از این قرار است. الآن یكی - دو درس است، بعد از مدتی به همه درس‌ها تبدیل می‌شود.

این پژوهشگر ادامه داد: باید ظرایف را در نظر گرفت. ما اصلا در ایران غیر فارس نداریم، همه‌فارس‌اند و فارس یعنی ایرانی. همین چند سال پیش هیاهو درگرفته بود كه چرا خلیج فارس به نام «فارس» نامیده شده، مگر ایران فقط متعلق به فارس‌هاست؟ كسی به آن‌ها جواب نداد كه همه ایران فارس است؛ حتا جمادات ما هم فارس‌اند. سهند و سبلان با دماوند فرقی ندارند. فراموش نكنیم كه تجزیه با نام انجام می‌شود؛ همان‌طور كه درباره خلیج فارس با تغییر نام می‌خواهند كم‌كم جزایر سه‌گانه را به خود متعلق كنند. انسانی كه هزاران سال بر این خاك زندگی می‌كند، چطور خود را غیر فارس می‌داند؟ همه ما فارس هستیم؛ یعنی همه ایرانی هستیم.

-----

حالا به این پژوهشگر! محترم چگونه باید زبان مادری را معنی كنیم؟ او كه در گام اول و در تعریف زبان مادری نشان می دهد كه چه موانع و سنگ های بزرگی در راه اجرای قانون تعبیه كرده اند!!؟

استاد بزرگوار! كه اعتقاد دارند مردم عادی نباید تكلیف زبان را روشن كنند تا آن اندازه بی اطلاع هستند كه ندانند زبان ها ساخته همین مردمان عادی اند؟ شاعران و نویسندگان هم از مادری عادی زاده شده اند و زبان آن مادر را یاد گرفته اند؟ حالا اگر این نظر ایشان را بپذیریم و كار را به بزرگان بسپاریم، چرا فقط به كسانی كه به زبان مورد نظر ایشان آثاری آفریده اند مراجعه كنیم؟ مگر شهریار(شاعر آثار تركی)، بولود قاراچورلو، حبیب ساهیر، تیلیم خان، نسیمی، فضولی، صابیر، خورشید خانیم، سحر خانیم، محمدباقر خلخالی، صراف تبریزی و ... از بزرگان نیستند؟

استاد در بند آخر به سیم آخر زده اند. ایشان دست پان ایرانیست های دو آتشه رضا خانی را هم از پشت بسته اند!! آخه استاد!! این جمله "حتا جمادات ما هم فارس‌اند" یعنی چه؟ حالا منتظر بمانیم استادی هم پیدا بشود، حیوانات ایرانی را هم فارس بداند تا با خیال راحت و به خوبی و خوشی بحث فارس و ... هم تمام بشود.

---------

متن كامل مصاحبه را در آدرس زیر می توانید بخوانید:

در این مطلب سند فروش ششدانگ روستای خزاز ناحیه كؤچز قاراباغ سفلی -آران قاراباغ- به سال 981 هجری می آید. در این سند  صریحا ذكر شده است كه این روستا از توابع  قاراباغ و آذربایجان است.

خلاصه سند: قباله شش دانگ ملك قریه خزاز ناحیه كوچز قراباغ، كه در آذربایجان قرار دارد.این ملك توسط فغانی عاشق دیوانلو از نفس قلی توشمال خلیل فخر الدینلو خریداری شده است.

خط: شكسته نستعلیق

محل نگهداری: Institut drevnikh rukopisei im. Mashtotsa "Matenadaran" Erevan

انتشار: Papazian, Akop Davidovich. Persidskie dokumenty Matenadarana: II Kupchie (14-16 vv.). Erevan Izdatel"stvo Akademii Nauk Armianskoi SSR, 1968. 116-17, 316-17, 485-87, 582

تصویر سند:

متن سند را در ادامه مطلب بخوانید.

اخیرا در بعضی از شبكه های اجتماعی مشاهده شده است كه بعضی از كاربران برای تفاخر قومی نمادهای ملی خود (در اینجا منظور نمادهای حیوانی) را با نمادهای ملل دیگر مقایسه می كنند تا برتری قوم خود را به اثبات برسانند. بدون توجه به این نكته كه نمادهای حیوانی و اصولا خود حیوانات قابل مقایسه با یكدیگر نیستند و نمی توان مثلا ملتی با نماد شیر را برتر از ملت دیگر با نماد خروس دانست چون خاستگاه و سیر تاریخی دو ملت و نحوه جهان بینی آنها كه منتج به این انتخاب شده است متفاوت است. ملت ها هم در انتخاب نماد ملی خود كه در درازای تاریخ اتفاق افتاده است به جنبه های مثبت نماد خود توجه داشته است. برای مثال شیر، گرگ و ببر كه هر یك نماد ملتی هستند به ترتیب با خصوصیت شجاعت، تسلیم ناپذیری و قدرت به عنوان نماد انتخاب شده اند وگرنه هر سه اینها در صفت منفی درندگی و خونریزی مشتركند كه این صفت در انتخاب آنها به عنوان  نماد ملی دخیل نبوده و نمی تواند باشد.

البته واضح و روشن است كه تصویر هیچ اشكالی از نظر محتوایی – لااقل از نظر من – ندارد. هر كسی می تواند در وصف نماد ملی خود و یا هر حیوان دیگری كه دوست دارد، قلم فرسایی نماید.

مشكل اصلی در جملات بالا و پایین تصویر است كه نگارنده مطلب خواسته است با تحقیر گرگ به عنوان نماد ملی ملتی كه دوستش ندارد، ملت خود را بركشد.

مقایسه بین دو حیوان برای كسانی كه دنبال مقایسه نمادها و ... هستند می تواند حقایق زیادی را روشن كند.*

-------

مسلم آنكه انتخاب نمادها در گذر زمان با توجه به نمود های برجسته و مثبت هر حیوان با توجه به فرهنگ ملتها انتخاب شده اند و مقایسه فوق هم صرفا برای آن بود كه مدافعان چنین مقایسه هایی بیشتر به آنچه كه می كنند بیندیشند و برتری خود را در رفتار و كردار بجویند نه در برتری حیوانی بر حیوان دیگر...

--------

* برای مقایسه از ویكی پدیای فارسی (صفحات شیر و گرگ) استفاده شده است.

در جلسه 266 از دوره ششم -۱۳۸۱/۰۸/۲۶- مجلس شورای اسلامی¹ سؤال 13 نماینده مجلس شورای اسلامی از مرتضی حاجی وزیر وقت آموزش و پرورش درباره اجرای اصل 15 قانون اساسی مطرح گردید، بعد از شنیدن اظهارات نمایندگان و وزیر آموزش و پرورش طی نامه ای به وزارت آموزش و پرورش نظرات انتقادی خود را نسبت به مسائل مطرح شده در این جلسه اعلام نمایم. وزارت آموزش و پرورش نیز در پاسخ نامه وعده داد كه اصل 15 قانون اساسی به زودی اجرایی خواهد گردید.اما پس از گذشت بیش از 11 سال هنوز آن وعده اجرایی نشده است. با توجه به اینكه وزارت آموزش و پرورش در دولت تدبیر و امید نیز با تكیه بر بیانیه انتخاباتی شماره 3 دكتر روحانی، وعده اجرایی شدن اصل 15 قانون اساسی را داده است و اینكه "هسته مركزی مخالفان آزادی های مدنی" فعال شده اند كه بار دیگر اكثریت مردم ایران را از حقوق خود محروم نمایند، ضمن انتشار نامه سعی خواهم كرد در توضیح بعضی قسمت های نامه به روند تاریخی چرایی اجرا نشدن اصل 15 نیز در این سالها اشاره ای داشته باشم.

------------

به نام خدا

پنجشنبه، 30 آبان، 1381

سردبیر محترم نشریه نگاه² [به رویدادهای آموزش و پرورش]

ضمن سلام و خسته نباشید، با توجه به سخنان وزیر محترم آموزش و پرورش در صحن علنی مجلس شورای اسلامی 26/8/81 خواهشمند است متن زیر را با درج در نشریه یا به صورت مقتضی به اطلاع ایشان برسانید.

جناب آقای حاجی وزیر محترم آموزش و پرورش در جلسه مورخه 26/8/81 مجلس شورای اسلامی  در پاسخ به پرسش نمایندگان عضو فراكسیون كرد مجلس، در مورد عدم اجرای اصل 15 قانون اساسی مطالبی را بیان داشتند كه گرچه نمایندگان پرسشگر را قانع نمود³، ولی این پاسخ به هیچ وجه افكار عمومی را راضی نمی كند. لذا لازم دانستم كه نكاتی را در مورد این پاسخ یادآور شوم.

آقای حاجی در این پاسخ ضمن قرائت اصل 15 قانون اساسی با تأكید بر لفظ "آزاد است" اجرای این اصل را اختیاری تلقی نموده، مصوبه سال گذشته شورای عالی آموزش و پرورش را در مورد تدریس 2 واحد اختیاری زبان و ادبیات اقوام ایرانی در دوره دبیرستان را (البته اگر به مرحله اجرا درآید) با منت برای نمایندگان كرد مجلس مطرح می كند. اگر این اصل اختیاری است و دولت می تواند در صورت عدم تمایل آن را اجرا نكند، چرا نوشته شده است؟ كدام قانونگذاری در دنیا قانونی را برای اجرا نشدن  می نویسد؟ آیا این قانون فقط برای پرستیژ حقوق بشری در مجامع بین المللی است؟

مسلما این اصل قانونی كه یكی از افتخارات و از مترقی ترین اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در جهت بسط عدالت و قسط اسلامی و احقاق حداقل حقوق انسانی است، برای اجرا نشدن نوشته نشده است. ضمن اینكه با دقت در اصول (19، 48 و ...)، اجباری بودن اجرای این اصل مانند سایر اصول قانون اساسی مطرح می گردد.

اصل 19: مردم ایران از هر قوم و قبیله كه باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود.

اصل 48: در بهره برداری از منابع طبیعی و استفاده از درآمدهای ملی در سطح استانها و توزیع فعالیت های اقتصادی میان استانها و مناطق مختلف كشور، باید تبعیض نباشد. به طوری كه هر منطقه فراخور نیازها و استعداد رشد خود، سرمایه و امكانات لازم در دسترس داشته باشد.

آیا آموزش و یادگیری زبان مادری از جمله حقوق مردم به شمار نمی آید كه در اصل 19 به مساوی بودن آن تأكید شده و در اصل 48 به برآوردن این نیاز و حق به صورت مساوی از محل درآمدهای ملی تأكید شده است؟

اصل 15 قانون قانون اساسی، یادگیری و به كارگیری زبان مادری اقوام مختلف ایرانی را یكی از حقوق آنها برشمرده است، لذا نمی توان این اصل را جدای دیگر اصول قانون اساسی بررسی و حكم به عدم اجرای آن داد.

این حق در اعلامیه جهانی حقوق بشر⁴ و اعلامیه حقوق بشر اسلامی⁵ (قاهره-1990) نیز كه ایران از امضا كنندگان آن می باشد به صراحت تأكید شده است.

یك نكته هم در مورد ارسال مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش به شورای عالی انقلاب فرهنگی⁶: با توجه به اینكه مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش در جهت اجرای یكی از اصول قانون اساسی و احقاق حقوق حقه اقوام ایرانی (گرچه دیرهنگام و قطره ای) می باشد. لذا ارسال آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی چه محمل قانونی دارد؟ آیا این شورا می تواند مصوبه را رد نماید؟ طبق اصل 9 قانون اساسی كه اذعان می دارد: "... هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی كشور آزادی های مشروع را، هرچند با وضع قوانین و مقررات سلب كند..." شورای عالی انقلاب فرهنگی حق رد مصوبه را ندارد، مگر اینكه بخواهد بر خلاف اصول مصرحه قانون اساسی اقدام نماید. پس ارسال مصوبه به این شورا فاقد وجاهت قانونی و به تأخیر انداختن اجرای آن است كه خود گامی است بر ضد اتحاد و وفاق ملی مردم ایران.

نكته ای هم در مورد افت تحصیلی در مناطق غیر فارسی زبان: از آنجاییكه دانش آموزان این مناطق دارای محدودیت دایره لغات (فارسی) هستند كه حتی در مكالمه عادی نیز غالبا با مشكل روبرو هستند، یادگیری علوم تخصصی به زبان فارسی برای آنها بسیار سخت می باشد كه در نهایت به افت تحصیلی (قبولی با نمرات بسیار پایین یا مردودی) و ترك تحصیل در دوره های ابتدایی و راهنمایی می انجامد.

در جهان امروز دیگر آموزش به زبان رسمی امری منسوخ شده است، هر موقعیتی از كشور به زبان خود تحصیل می كند و البته در كنار آن هر سال درسی را به نام زبان رسمی كشورشان می گذرانند. این امر غیر از كشورهای پیشرفته ای چون سوئیس، كانادا، بلژیك و ... حتی در كشورهای در حال توسعه مانند پاكستان، هند، اتیوپی و ... جا افتاده و به این ترتیب استعدادهای جوانشان شكوفا شده و مانع افت تحصیلی می گردند.⁷

                                                با احترام، رضا صیامی، معلم، آذربایجان شرقی

پاسخ نامه:

--------------

1- متن كامل سوال و پاسخ وزیر را در این لینك می توانید بخوانید. http://www.miyanali.com/RS205/17

2- نشریه هفتگی "نگاه به رویدادهای آموزش و پرورش" ارگان رسمی وزارت آموزش و پرورش می باشد و به منزله روابط عمومی آن وزارتخانه است.

3- دلیل قانع شدن نمایندگان، قول مساعد وزیر درباره اجرای سریع مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش بود.

4- متن كامل اعلامیه جهانی حقوق بشر http://www.haghgostar.ir/ShowPost.aspx?id=12

5- متن كامل اعلامیه حقوق بشر اسلامی http://www.haghgostar.ir/ShowPost.aspx?id=15

در این زمینه مطالعه اعلامیه جهانی حقوق زبانی (بارسلونا 1996) هم خالی از لطف نیست.

http://www.humanrights-iran.ir/news-16758.aspx

6- در آن زمان مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش با كارشكنی های یكی از اعضا و با دلایل امنیتی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شد. پس از سالها مسكوت ماندن در شورای عالی انقلاب فرهنگی، با تغییر آن به صورت تدریس دو واحد اختیاری زبان های محلی در دانشگاه تصویب گردید. بدون توجه به اینكه این مصوبه از شورای آموزش و پرورش آمده و اصولا تاكید اصل 15 قانون اساسی در مورد مدارس هست نه دانشگاه ها. این عضو سابق شورای عالی آموزش و پرورش كه اكنون دست خود را از ماجرا دور می بیند به بهانه جدید و اكنون در مقام ریاست فرهنگستان زبان پارسی و اطلاع از چگونگی اجرای این اصل باز هم می خواهد با همان بهانه همیشگی "امنیت ملی" در مسیر اجرا سنگ اندازی كند

7- در تأیید این نكته كه آموزش به زبان مادری استعدادها را بهتر شكوفا می كند جملات زیر از سرمقاله روزنامه آرمان 21 مهر 92 به قلم دكتر صالح نیكبخت را بخوانید: "تدوین‌كنندگان قانون اساسی و نویسندگان پیش‌نویس آن مسلما به این امر توجه داشته‌اند كه این تنوع زبانی، نه تنها فارسی را تضعیف نخواهد كرد بلكه به غنای زبان فارسی كمك خواهد كرد و از سوی دیگر به كودكانی كه به زبان مادری درس می‌خوانند كمك شایانی خواهد كرد و این امر مورد تایید متخصصان امور تربیتی است" http://armandaily.ir/?News_Id=56208

در سند زیر كه تصویری است از فرمان كریم خان زند به سال 1177 قمری حدود آذربایجان چنین آمده است:

ولایت آذربایجان از شیروان و قره باغ و دارالسلطنه تبریز و گنجه و نخجوان و قلمرو علیشكر

 جهت اطلاع آن دسته از افراد كه حدود آذربایجان را تا ارس می دانند و نامیده شدن جمهوری آذربایجان به این نام را بدعتی كه از سال 1918 راه افتاد. انشا اله در این زمینه اسناد دیگری نیز به تدریج منتشر خواهم كرد.

سینیق رادیو، اینترنت اوزریندن یایینلانان بیر رادیو دور. تبریز دن یایینلانان بو رادیو ، اونجه لر یالنیز فیسبوك سیته سیندن دالغالانیردی، آمما آرتیق اؤزل اینترنت دوشرگه سی وار. بو رادیو وئرلیش لرینی دینله مك ایچون، رادیونون اینترنت دوشرگه سیته سینه باش وورا بیلیرسینیز.

http://siniqradio.com

"سینیق دیللرین رادیوسو" اولان سینیق رادیو حاققیندا آرتیق بیلگی لری، بو رادیویو یارادانلارین دیلیندن اوخویاق:

"تبریزدن؛ آذربایجانیمیزدان یایینلانان بیر رادیویوق. 91 جی ایلده ایلك و تك رادیو اولاراق ایشه باشلامیشیق. ایشیمیزین آدی پادكست‌ دوزلتمك‌دیر. ادبیاتی سئویریك و حتی پان ادبیاتچی‌ییق! آماجیمیز اوخونولماماق سورونوموزا چاره تاپماق و دیلیمیزین آیاغینی هر یئره آچماقدیر. بیزی دینله‌ین‌لر؛ ادبیات دونیاسیندان هر نه ایستسه ائشیده بیلر. بئله‌لیكله سینیق رادیویا قولاق آسانلار سینیق رادیو-دا ایش گؤرولدویونو گؤره‌جك. بو اوزدن سینیق رادیونون قاپیسی ایش گؤرنلر و ایشی گؤرنلره آچیقدیر. سینیق رادیو سینیق دیللرین رادیوسودور. بیزی دینله‌یین، دینله‌دین، دینله‌تدیرین و اؤز باشیمیزا بوراخمایین. سایغی‌لار ..."